کد مطلب:298 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:245
احکام مشاغل و درآمدها
(مسأله 2764) كسب مال و تجارت باید از راه حلال و مشروع باشد و اگر كسی از راه های حرام مانند قمار، دزدی، ربا، رشوه، غنا، مدح و تقویت ظالم و راه های نامشروع دیگر، مالی به دست آورد حرام است و ضامن آن می باشد.
(مسأله 2765) قراردادن هر فعل حرام به عنوان شغل و راه كسب و درآمد حرام است، بنابراین ساختن هر چیزی كه برای عبادت غیر خدا ساخته می شود، و نیز ساختن هر چیزی كه منفعت اختصاصی یا منفعت عمومی آن حرام باشد، و همچنین شرابفروشی و جادوگری و نظایر آن جایز نیست.
(مسأله 2766) یادگرفتن و یاددادن علوم و صنایعی كه مورد نیاز مردم است و موجب عظمت و قدرت مسلمانان در برابر كفّار می باشد، بر همه افراد واجب كفایی است.
(مسأله 2767) یادگرفتن سحر و عمل به آن حرام است، مگر این كه به وسیله افراد لایقی برای باطل كردن سحر باشد كه در حدّ ضرورت اشكال ندارد.
(مسأله 2768) «كهانت» و «تنجیم»(1) اگر به این شكل باشد كه برای غیر خداوند، به نحو استقلال یا اشتراك با خداوند، تأثیر قائل شوند، حرام بلكه شرك است ولی اگر مشیّت خدای متعال را مؤثر مطلق بدانند و پیش بینی های آنها به نحو حدس و تخمین و مبنی بر این باشد كه پروردگار عالم بعضی امور را سبب یا مقارن و هماهنگ بعضی امور دیگر قرار داده و بقیه سببیّت یا تقارن و سلب آن در قبضه قدرت مطلقه او می باشد، اشكال ندارد.
(مسأله 2769) شعبده بازی در صورتی كه برای جلوه دادن حق به شكل باطل و یا باطل به شكل حق باشد، جایز نیست ولی اگر تنها برای سرگرمی باشد، اشكال ندارد.
(مسأله 2770) احضار ارواح چنانچه موجب اشاعه دروغ و فریب مردم یا برهم زدن نظم عمومی و مانند آن باشد، جایز نیست و خواب مصنوعی (هیپنوتیزم) در صورتی كه اثر سویی بر آن مترتّب نباشد یا معالجه امراضی بر آن متوقّف باشد، دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد، اما اگر از این ناحیه اثر سوء یا خطر جانی پدید آید، حرام بوده و در این صورت مسبِّب ضامن است.
(مسأله 2771) غنا و هر آوازی كه مشتمل بر باطل بوده یا موجب برانگیختن و تحریك شهوت شده و به نظر عرف مناسب با مجالس فسق و فجور باشد، به تنهایی یا همراه با نواختن چیزی باشد، خواندن و گوش دادن و نیز یاد دادن و شغل قرار دادن آن حرام است. در روایات اسلامی «مَلاهی و غِنا» بسیار مذّمت شده اند، از جمله در روایتی آمده: «خانه ای كه در آن شراب و آلات لَهْو و غِنا و قمار باشد، ملائكه به آن خانه وارد نمی شوند و دعای اهل خانه مستجاب نمی گردد و بركت از آن خانه برداشته می شود.»(1)
(مسأله 2772) غنای زنان خواننده در مجالس عروسی استثنا شده و حرام نمی باشد، ولی باید مردهای نامحرم صدای آنان را نشنوند و مشتمل بر باطل نباشد و بنابر احتیاط واجب باید به مجلس عروسی اكتفا شود و در مجالس جشن دیگری خوانده نشود و هر آواز یا صوت یا عملی كه موجب تحریك شهوت شده و یا آثار حرام دیگری بر آن مترتّب گردد و یا به نظر عرف موجب فساد و هرزگی باشد خواندن، گوش دادن و یا اشاعه آن و نیز تعلیم و تعلّم و شغل قراردادن آن حرام است.
(مسأله 2773) سرودهای مهیّجی كه به هنگام جنگ برای تحریك احساسات افراد خوانده می شود اشكال ندارد; همچنین هر سرود یا آهنگی كه مشتمل بر باطل نبوده و از نظر عرف موجب تحریك شهوت و مناسب با مجالس فساد نباشد، اشكال ندارد و خواندن و گوش دادن و یادگرفتن و شغل قراردادن آن جایز می باشد.
(مسأله 2774) اگر كسی شك داشته باشد كه سرود یا آهنگی عرفاً مناسب با مجالس فساد و از مصادیق غنای حرام می باشد یا نه، لازم نیست از آن اجتناب نماید، اگرچه احتیاط خوب است، اما اگر از آن آثار سوء مشاهده شود، این احتیاط واجب است.
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ وسائل الشیعة، كتاب التجارة، باب 100 از ابواب «ما یكتسب به»،حدیث 13.
[468]
(مسأله 2775) حضور علمی و عملی بانوان در شئون گوناگون اجتماع اشكال ندارد، به شرط آن كه اوّلاً: عفّت عمومی را رعایت كرده و مرتكب حرام نشوند و ثانیاً: حضور آنان مستلزم تضییع حقوق شوهران و منافی حیثیّت و شئون آنان نباشد. ولی با این حال مطابق آنچه از كتاب و سنّت استفاده می شود، بهتر است زنان در غیر موارد ضرورت ولزوم در اجتماعاتی كه نامحرم وجود دارد ظاهر نشوند.
(مسأله 2776) تمایل فكری و عملی به فاسدان و ستمگران و خود را به شكل آنها در آوردن و حمایت از آنان در انجام گناه و تجاوز به حقوق دیگران و كاركردن و فعالیّت در دستگاه دولت های كافر یا ظالم، اگر موجب حمایت از كفر و ظلم و اعانت به كافر یا ظالم باشد، حرام است، مگر این كه در شرایط ویژه ای برای پشتیبانی از اسلام و مسلمانان و با اجازه حاكم جامع شرایط باشد.
(مسأله 2777) خرید و فروش و یا اقدام به نشر كتاب ها و نشریات گمراه كننده كه موجب انحراف در فكر و عقیده یا اخلاق و یا عمل مردم می شود و یا مشتمل بر مطالب باطل و ترویج آن یا دروغ و تهمت و یا هتك و توهین به مقدّسات دینی و افراد مؤمن می باشد، حرام است. همچنین خواندن این گونه كتب و نشریات جایز نمی باشد مگر برای افراد صالحی كه به عنوان نهی از منكر، در صدد جواب دادن به آنها می باشند و خود اهل فكر و تشخیص بوده و اطمینان دارند كه هیچ گونه انحرافی در آنان ایجاد نمی شود.
(مسأله 2778) استفاده از نوارها، برنامه های رادیویی یا تلویزیونی، ماهواره، اینترنت و یا ابزار مشابه در صورتی كه موجب انحراف اخلاقی، روانی و یا عقیدتی گردد، حرام است و نیز تولید این گونه برنامه ها، نوارها و یا اشاعه و خرید و فروش آنها حرام می باشد.
(مسأله 2779) اقدام به تأسیس مجامع فرهنگی یا نشر كتب و نشریات مفید یا تولید برنامه های رادیویی و تلویزیونی و مشابه آن كه موجب تقویت پایه های عقیدتی، اخلاقی و عملی و یا رشد افكار و بالا رفتن سطح معلومات اجتماعی و دینی مردم می شود، از وظایف مهمّی است كه شایسته است افراد به اندازه قدرت و توان خود به آن عمل نمایند و ممانعت از آن جایز نیست.
(مسأله 2780) تقلّب در امتحانات و نیز در استخدام جایز نیست. همچنین كسی كه به نظر خودش صلاحیّت مسئولیّت و شغلی را ندارد، نباید آن را تقبّل نماید، هر چند
[469]
دیگران او را دارای صلاحیت و شرایط لازم بدانند.
(مسأله 2781) گرفتن پول یا هر چیز دیگری در وقت اداری برای كسی كه در نهاد یا مؤسّسه ای موظّف است بدون گرفتن پول از مراجعین كارهای آنان را انجام دهد، حرام است، بخصوص اگر به وسیله گرفتن رشوه یا هر عنوان دیگری كار خلاف شرع یا قانون انجام دهد و یا حقوق دیگران را تضییع نماید ولی برای رشوه دهنده، در صورتی كه رسیدن به حقّ مشروعی یا دفع ظلم از مظلومی متوقّف بر آن باشد، به مقدار ضرورت اشكال ندارد همچنین اعمال نفوذ اگر برای گرفتن حق یا دفع ظلمی باشد اشكال ندارد. مگر این كه رشوه دادن و یا اعمال نفوذ در این صورت موجب فساد اجتماعی یا اداری و یا ضرر مهم تری نسبت به احقاق حق یا دفع ظلم مزبور گردد.
(مسأله 2782) وسایل ارتباط جمعی باید در جهت اشاعه مكارم اخلاق و خصال پسندیده انسانی و اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرند و در این زمینه از اندیشه های متفاوت بهره جویند و از ترویج فرهنگ ضد اسلامی و بی بندوباری به شدّت پرهیز نمایند.
(مسأله 2783) مكروه است انسان كفن فروشی، قصّابی، حجامت و شكار كردن را شغل خود قرار دهد.
(مسأله 2765) قراردادن هر فعل حرام به عنوان شغل و راه كسب و درآمد حرام است، بنابراین ساختن هر چیزی كه برای عبادت غیر خدا ساخته می شود، و نیز ساختن هر چیزی كه منفعت اختصاصی یا منفعت عمومی آن حرام باشد، و همچنین شرابفروشی و جادوگری و نظایر آن جایز نیست.
(مسأله 2766) یادگرفتن و یاددادن علوم و صنایعی كه مورد نیاز مردم است و موجب عظمت و قدرت مسلمانان در برابر كفّار می باشد، بر همه افراد واجب كفایی است.
(مسأله 2767) یادگرفتن سحر و عمل به آن حرام است، مگر این كه به وسیله افراد لایقی برای باطل كردن سحر باشد كه در حدّ ضرورت اشكال ندارد.
(مسأله 2768) «كهانت» و «تنجیم»(1) اگر به این شكل باشد كه برای غیر خداوند، به نحو استقلال یا اشتراك با خداوند، تأثیر قائل شوند، حرام بلكه شرك است ولی اگر مشیّت خدای متعال را مؤثر مطلق بدانند و پیش بینی های آنها به نحو حدس و تخمین و مبنی بر این باشد كه پروردگار عالم بعضی امور را سبب یا مقارن و هماهنگ بعضی امور دیگر قرار داده و بقیه سببیّت یا تقارن و سلب آن در قبضه قدرت مطلقه او می باشد، اشكال ندارد.
(مسأله 2769) شعبده بازی در صورتی كه برای جلوه دادن حق به شكل باطل و یا باطل به شكل حق باشد، جایز نیست ولی اگر تنها برای سرگرمی باشد، اشكال ندارد.
(مسأله 2770) احضار ارواح چنانچه موجب اشاعه دروغ و فریب مردم یا برهم زدن نظم عمومی و مانند آن باشد، جایز نیست و خواب مصنوعی (هیپنوتیزم) در صورتی كه اثر سویی بر آن مترتّب نباشد یا معالجه امراضی بر آن متوقّف باشد، دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد، اما اگر از این ناحیه اثر سوء یا خطر جانی پدید آید، حرام بوده و در این صورت مسبِّب ضامن است.
(مسأله 2771) غنا و هر آوازی كه مشتمل بر باطل بوده یا موجب برانگیختن و تحریك شهوت شده و به نظر عرف مناسب با مجالس فسق و فجور باشد، به تنهایی یا همراه با نواختن چیزی باشد، خواندن و گوش دادن و نیز یاد دادن و شغل قرار دادن آن حرام است. در روایات اسلامی «مَلاهی و غِنا» بسیار مذّمت شده اند، از جمله در روایتی آمده: «خانه ای كه در آن شراب و آلات لَهْو و غِنا و قمار باشد، ملائكه به آن خانه وارد نمی شوند و دعای اهل خانه مستجاب نمی گردد و بركت از آن خانه برداشته می شود.»(1)
(مسأله 2772) غنای زنان خواننده در مجالس عروسی استثنا شده و حرام نمی باشد، ولی باید مردهای نامحرم صدای آنان را نشنوند و مشتمل بر باطل نباشد و بنابر احتیاط واجب باید به مجلس عروسی اكتفا شود و در مجالس جشن دیگری خوانده نشود و هر آواز یا صوت یا عملی كه موجب تحریك شهوت شده و یا آثار حرام دیگری بر آن مترتّب گردد و یا به نظر عرف موجب فساد و هرزگی باشد خواندن، گوش دادن و یا اشاعه آن و نیز تعلیم و تعلّم و شغل قراردادن آن حرام است.
(مسأله 2773) سرودهای مهیّجی كه به هنگام جنگ برای تحریك احساسات افراد خوانده می شود اشكال ندارد; همچنین هر سرود یا آهنگی كه مشتمل بر باطل نبوده و از نظر عرف موجب تحریك شهوت و مناسب با مجالس فساد نباشد، اشكال ندارد و خواندن و گوش دادن و یادگرفتن و شغل قراردادن آن جایز می باشد.
(مسأله 2774) اگر كسی شك داشته باشد كه سرود یا آهنگی عرفاً مناسب با مجالس فساد و از مصادیق غنای حرام می باشد یا نه، لازم نیست از آن اجتناب نماید، اگرچه احتیاط خوب است، اما اگر از آن آثار سوء مشاهده شود، این احتیاط واجب است.
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ وسائل الشیعة، كتاب التجارة، باب 100 از ابواب «ما یكتسب به»،حدیث 13.
[468]
(مسأله 2775) حضور علمی و عملی بانوان در شئون گوناگون اجتماع اشكال ندارد، به شرط آن كه اوّلاً: عفّت عمومی را رعایت كرده و مرتكب حرام نشوند و ثانیاً: حضور آنان مستلزم تضییع حقوق شوهران و منافی حیثیّت و شئون آنان نباشد. ولی با این حال مطابق آنچه از كتاب و سنّت استفاده می شود، بهتر است زنان در غیر موارد ضرورت ولزوم در اجتماعاتی كه نامحرم وجود دارد ظاهر نشوند.
(مسأله 2776) تمایل فكری و عملی به فاسدان و ستمگران و خود را به شكل آنها در آوردن و حمایت از آنان در انجام گناه و تجاوز به حقوق دیگران و كاركردن و فعالیّت در دستگاه دولت های كافر یا ظالم، اگر موجب حمایت از كفر و ظلم و اعانت به كافر یا ظالم باشد، حرام است، مگر این كه در شرایط ویژه ای برای پشتیبانی از اسلام و مسلمانان و با اجازه حاكم جامع شرایط باشد.
(مسأله 2777) خرید و فروش و یا اقدام به نشر كتاب ها و نشریات گمراه كننده كه موجب انحراف در فكر و عقیده یا اخلاق و یا عمل مردم می شود و یا مشتمل بر مطالب باطل و ترویج آن یا دروغ و تهمت و یا هتك و توهین به مقدّسات دینی و افراد مؤمن می باشد، حرام است. همچنین خواندن این گونه كتب و نشریات جایز نمی باشد مگر برای افراد صالحی كه به عنوان نهی از منكر، در صدد جواب دادن به آنها می باشند و خود اهل فكر و تشخیص بوده و اطمینان دارند كه هیچ گونه انحرافی در آنان ایجاد نمی شود.
(مسأله 2778) استفاده از نوارها، برنامه های رادیویی یا تلویزیونی، ماهواره، اینترنت و یا ابزار مشابه در صورتی كه موجب انحراف اخلاقی، روانی و یا عقیدتی گردد، حرام است و نیز تولید این گونه برنامه ها، نوارها و یا اشاعه و خرید و فروش آنها حرام می باشد.
(مسأله 2779) اقدام به تأسیس مجامع فرهنگی یا نشر كتب و نشریات مفید یا تولید برنامه های رادیویی و تلویزیونی و مشابه آن كه موجب تقویت پایه های عقیدتی، اخلاقی و عملی و یا رشد افكار و بالا رفتن سطح معلومات اجتماعی و دینی مردم می شود، از وظایف مهمّی است كه شایسته است افراد به اندازه قدرت و توان خود به آن عمل نمایند و ممانعت از آن جایز نیست.
(مسأله 2780) تقلّب در امتحانات و نیز در استخدام جایز نیست. همچنین كسی كه به نظر خودش صلاحیّت مسئولیّت و شغلی را ندارد، نباید آن را تقبّل نماید، هر چند
[469]
دیگران او را دارای صلاحیت و شرایط لازم بدانند.
(مسأله 2781) گرفتن پول یا هر چیز دیگری در وقت اداری برای كسی كه در نهاد یا مؤسّسه ای موظّف است بدون گرفتن پول از مراجعین كارهای آنان را انجام دهد، حرام است، بخصوص اگر به وسیله گرفتن رشوه یا هر عنوان دیگری كار خلاف شرع یا قانون انجام دهد و یا حقوق دیگران را تضییع نماید ولی برای رشوه دهنده، در صورتی كه رسیدن به حقّ مشروعی یا دفع ظلم از مظلومی متوقّف بر آن باشد، به مقدار ضرورت اشكال ندارد همچنین اعمال نفوذ اگر برای گرفتن حق یا دفع ظلمی باشد اشكال ندارد. مگر این كه رشوه دادن و یا اعمال نفوذ در این صورت موجب فساد اجتماعی یا اداری و یا ضرر مهم تری نسبت به احقاق حق یا دفع ظلم مزبور گردد.
(مسأله 2782) وسایل ارتباط جمعی باید در جهت اشاعه مكارم اخلاق و خصال پسندیده انسانی و اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرند و در این زمینه از اندیشه های متفاوت بهره جویند و از ترویج فرهنگ ضد اسلامی و بی بندوباری به شدّت پرهیز نمایند.
(مسأله 2783) مكروه است انسان كفن فروشی، قصّابی، حجامت و شكار كردن را شغل خود قرار دهد.